Ötən əsrdə tariximizdə elə bir dövr yoxdur ki, Azərbaycan xalqı bu torpaqlara sonradan çar Rusiyasının siyasəti nəticəsində köçürülmüş xalq olan ermənilərin kütləvi cinayətlərindən, genosid kampaniyasından əziyyət çəkməsin.
31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü (1918) ərəfəsində daha bir faciə – Baş Güneypəyə faciəsi törədilib.
Belə ki, 14 mart 1992-ci il tarixində erməni daşnak terror qrupu Ağdərənin Baş Güneypəyə kəndinə basqın edib. Bir neçə kənd sakini amansızcasına qətlə yetirilib.
Sözügedən faciənin şahidi Camal Məmmədov “Report”a açıqlamasında bildirib ki, Baş Güneypəyə kəndinin sakinləri heç bir günahları olmadığı halda bu cür təzyiqlərə məruz qoyulublar.
Onun sözlərinə görə, 80-ci illərin sonundan ermənilərlə azərbaycanlılar arasında bir sıra problemlər daha geniş vüsət almağa başlayıb və ədavət daha da qızışıb:
“İş o yerə gəldi ki, Ağdərə rayonunun Baş Güneypəyə kəndində özünümüdafiə dəstələri yaratmaq məcburiyyətində qaldıq. Çünki ermənilər artıq odlu silahdan istifadə etməkdən də çəkinmir, azərbaycanlıların yolunu kəsərək qətlə yetirirdilər. Beləliklə, 1988-ci illərdən başlayan hadisələr 1992-ci ilə qədər gəlib çatdı. Həmin ilin mart ayında Baş Güneypəyə kəndinə hücumlar daha da intensivləşdi. Özü də kəndə hücum edən ermənilərin çoxu vaxtilə yaxşı münasibətlərimiz olan, ailəliklə tanıdığımız adamlar idi”.
Faciə şahidi bildirib ki, həmin vaxt üç oğlu ilə birgə özünümüdafiə dəstələrində döyüşməyə başlayıb:
“Silah-sursatımız çox az idi. Ermənilərin arasında bizə qarşı döyüşən ruslar da vardı. Hətta qadın snayperlər də kəndi daim atəş altında saxlayırdılar. Kəndi ala bilmədikləri üçün martın 12-dən sonra bura helikopter vasitəsilə əlavə qüvvələr cəlb etməyə başladılar. Döyüşdə 6 güllə yarası aldım. Məni Ağdamın Sarıcalı hospitalına, oradan isə Bakıya, hərbi hospitala gətirdilər”.
C.Məmmədov vurğulayıb ki, Baş Güneypəyə kəndi özündən aşağıda yerləşən 4 kənd işğal edildikdən sonra mühasirədə qalıb:
“Kənd əhalisi məcbur qalaraq gecə ilə gizli yollarla kənddən çıxdı. Hadisələr nəticəsində ölən 18 nəfərin nəşini isə kənddən çıxarmaq mümkün olmayıb”.
Milli Məclisin deputatı Naqif Həmzəyev də açıqlamasında ötən əsrdə azərbaycanlıların başına gətirilən faciələrdən danışıb.
Onun sözlərinə görə, xüsusilə də XX əsrin ilk illərindən etibarən ermənilər daha da azğınlaşaraq, Azərbaycan xalqını kütləvi məhvetmə, yer üzündən silmə siyasətini mənimsəməyə başladılar.
“1905-ci ildən başlamış hadisələr 1918-ci ildə mart soyqırımına doğru özünün kulminasiya nöqtəsinə çatarkən, ermənilərin törətdiyi qətliamlar xalqımızın dövlətçilik ənənələrini yenidən dirçəltmə ehtiyacını ön plana çıxardı. Çünki çar Rusiyasının erməni qətliamlarına göz yumması, hətta dəstəkləməsi, erməni quldur dəstələrinin o dövrün müasir silah-sursatları ilə təchiz olunaraq əliyalın azərbaycanlıların üzərinə hücumların təşkil edilməsi köçürülmə xalq olan ermənilərin əsl simasını göstərirdi. Ermənilər həmin dövrdə müsəlman kəndlərinə hücumlar həyata keçirərək kütləvi qırğınlar törədib, kəndləri yandırırdılarsa, 1919-cu ildən etibarən bu mənfur siyasət əsassız torpaq iddiaları ilə daha da alovlanaraq 1992-ci ildə Xocalı soyqırımı ilə pik həddinə gəlib çıxdı. Yəni keçmiş Qarabağ konfliktinin, Xocalı, Meşəli kimi soyqırımı aktlarının baş verməsində hələ əsrin əvvəllərindən etibarən əsası qoyulnmuş siyasi maraqlar və bu qətliamlara göz yuman tərəflər də müəyyən mənada rol oynayıb”, – deyə deputat qeyd edib.
O əlavə edib ki, beynəlxalq hüquqdan da məlum olduğu kimi, cəzasızlıq növbəti cinayətlər üçün zəmin yaradır:
“Bu amili dövlətlərin və bütövlükdə bir xalqın və ya etnik qrupun törətdiyi əmələ şamil etdikdə isə cəzasızlıq amilinin beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik üçün açıq təhdid olduğunu söyləmək mümkündür. Maraqlıdır ki, ermənilərin xüsusilə də 1918-ci ildə onminlərlə azərbaycanlını vəhşicəsinə qətlə yetirməsini təsdiqləyən kifayət qədər fakt olsa da, bir çox dövlət hələ də söz oyunundan irəli getməyən qondarma “erməni soyqırımı” utopiyasını siyasi ideal hesab edərək dövlətlərarası təzyiq mexanizminə çevirməyə çalışır. Hətta Türkiyənin Avropa İttifaqı üzvlüyü müzakirələrində belə bu utopik xəyal ciddi-ciddi gündəmə gətirilir, sədd siyasətinə çevrilir”.
Deputat qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Qarabağ konfliktinin tamamilə başa çatması və hər qarış torpağımızın işğaldan azad edilməsindən sonra artıq bir neçə kütləvi məzarlıq aşkar edilib:
“Əlavə olaraq, soyqırımı aktlarında iştirak etmiş erməni terrorçularının özlərinin ifadələri əsasında bir neçə işin üstü açılıb, etiraflar və faktlar toplanıb. Lakin biz hələ də beynəlxalq ictimaiyyətdən, özünü sülhün, demokratiyanın qoruyucusu adlandıran dövlətlərdən, xüsusilə də BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan dövlətlərdən verilməli olan reaksiyanı və atılmalı olan addımı görmürük. Xüsusilə də Fransa, ABŞ kimi erməni lobbisinin güclü olduğu dövlətlər siyasi maraqlar naminə sülh və təhlükəsizlik üçün birbaşa təhdid yaradan erməni tələsini dəstəkləyirlər”.
Milli Məclisin üzvü əlavə edib ki, bir sıra Avropa institutlarının mənasını dərk etmədən istifadə etdikləri “etnik təmizləmə” ifadəsi ermənilərin Azərbaycan torpaqlarına köçürüldüyü dövrdən etibarən öz torpaqlarında azərbaycanlılara qarşı həyata keçirilir:
“Ermənilər Soyqırımı konvensiyasında nəzərdə tutulmuş bütün maddələri xüsusi amansızlıq və qəddarlıqla Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirərək bu qətliamları törətmiş şəxsləri, terrorçuları, insanlıq əleyhinə cinayətlər törətmiş şəxsləri dünyaya qəhrəman olaraq təqdim etməyə çalışırlar. Onların arasında Xankəndi şəhərinə bir vaxtlar adını verdikləri Stepan Şaumyandan tutmuş, Ermənistan Respublikasının sabiq nazirləri, hətta prezidentlərinə qədər var. Xatırlatmaq lazımdır ki, 1990-cı illərdə Qarabağda qətliamlarda əli olan cəlladlardan biri müharibədən bir neçə il öncə Fransada terror aktı törətmiş terrorçu idi. Həmin hadisədə həlak olanlar arasında Fransa, ABŞ və bir sıra Avropa dövlətlərinin vətəndaşları da var idi. Bu terror aktından sonra həmin terrorçunun birdən-birə Qarabağda peyda olaraq azərbaycanlılara qarşı ədalətsiz və işğalçı müharibədə yer alması, əslində, cəzasızlıq amilinin növbəti təzahürünü və bu təzahürdə “sülhsevər” dövlətlərin barmaq izlərini göstərir”.
N.Həmzəyev vurğulayıb ki, 31 mart, 26 fevral, eləcə də qan yaddaşımız olan 20 Yanvar xalqımızın keçdiyi ağrılı dövrlərin xatırladıcısıdır:
“Heç bir zaman unutmamalıyıq ki, bu kimi faciələr bir daha yaşanmasın. 2020-ci ildə Vətən müharibəsində xalqımız bütün dünyanı heyrətə gətirən birlik-bərabərlik nümayiş etdirdi. Həmin dövrdən etibarən isə heç bir siyasi qüvvə Lider-Xalq-Ordu birliyinə təsir edə, “dəmir yumruğ”un gücünü azalda bilmir. Çünki bu güc min illərə dayanan dövlətçilik ənənələrimizdən, tariximizdən, əcdadlarımızdan gəlir və heç bir vaxt tükənməyəcək”.