Bildiyimiz kimi, 44 günlük Vətən müharibəsinin gedişində, xüsusilə də, 2023-cü ildə İran-Azərbaycan münasibətlərində müəyyən gərginliklər yaşandı". Bu sözləri açıqlamasında deputat Naqif Həmzəyev deyib.
Deputat bildirib ki, bunun da müəyyən obyektiv və subyektiv səbəbləri var idi: "İranın açıq şəkildə Ermənistanı müdafiə etməsi, daha sonra Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə qarşı terror aktının törədilməsi, azərbaycanlı diplomatın şəhid olması, digərlərinin yaralanması, bizim diplomatik fəaliyyətimizin Tehranda dondurulması, İranın bəzi millət vəkillərinin və siyasətçilərinin Azərbaycan əleyhinə səsləndirdiyi fikirlər də bu gərginliyə səbəb olan məqamlardan biri idi. Bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycanla İran münasibətlərində ilin sonlarına doğru müəyyən yumşalmalar müşahidə edildi. Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı alternativ olaraq Zəngilandan İran ərazisinə, İrandan Naxçıvan ərazisinə körpülərin tikilməsi və təməl qoyulması həyata keçirildi. Bu da digər mübahisəli məsələlərin də həllinə müəyyən dərəcədə dəstək oldu. Eyni zamanda İran ilə Azərbaycan rəsmiləri arasında müxtəlif səpkidə görüşlərin keçirilməsi, xüsusilə də, 3D formatında keçirilən Tehrandakı görüşdə xarici nazirlərin formatında müəyyən təmasların olması bu gərginliyi azaltdı. Nəhayət, İran Azərbaycanın mövqeyini tam olaraq dərk etdi, qəbul etməyə başladı. İran Azərbaycanın regionda uzunmüddətli sülhün və əmin-amanlığın dəstəklənməsində maraqlı olduğunu bir növ qəbullandı. Kənar qüvvələrin bu bölgəyə gələrək hansısa problemlərin həllinə dəstək göstərmələri, müdaxilələrin qəbuledilməz olduğu İran tərəfindən də dəstəkləndi. Düşünürəm ki, nəticə etibarilə İran-Azərbaycan münasibətlərində yaxşıya doğru irəliləyiş kimi dəyərləndirilə bilər. Hal-hazırda iqtisadi dövriyyənin güclənməsi ilə əlaqədar müəyyən irəliləyişlər var. İran Azərbaycanla əməkdaşlığı davam etdirməkdə çox maraqlı görünür. Dəfələrlə Tehrandakı Azərbaycan səfirliyinin fəaliyyətinin bərpa edilməsi xahişi ilə çıxış ediblər. Baş vermiş bu terror aktının nəticələrinə dair məhkəmə artıq yekunlaşıb. Düzdür, bu prosesdə Azərbaycan mütəxəssislərinin iştirakı təmin edilməsə də, konkret bu cinayəti törətmiş şəxsə aid hökmün oxunması onu deməyə imkan verir ki, bu proseslər istədiyimiz kimi yekunlaşacağı təqdirdə yaxın gələcəkdə səfirliyin fəaliyyətinin bərpa edilməsinə baxıla bilər. Ancaq ümumilikdə əsas hədəf və məqsəd ilk növbədə həm Qarabağdan Naxçıvana İran ərazisindən gedən quru əlaqəsinin bərpa edilməsi, Şimal-cənub dəhlizinin ən qısa zamanda işə düşməsi məsələsidir ki, burada İranla yanaşı Rusiyanın da böyük marağı var. Hind okeanından Rusiyanın şimalına doğru irəliləyən bu xətt hal-hazırda beynəlxalq yük daşımalarında yaşanılan gərginliklərin aradan qaldırılmasına çox böyük dəstək ola bilər".
"Bu baxımdan da İran-Azərbaycan rəsmiləri arasında görüşlərin keçirilməsi buna hesablanıb. Ermənistan ərazisində müəyyən NATO güclərinin yerləşdirilməsi, xüsusilə də, Amerikanın Ermənistanda nəzarət mexanizmini gücləndirməyə daha çox maraq göstərməsi İranın da maraqlarına ziddir. İran da bu məsələlərdən narahat olmaqdadır. Ancaq Azərbaycan regionda sülhün və əmin-amanlığın əldə olunması üçün ən qısa zamanda Ermənistanla sülhün əldə edilməsinə böyük səylər göstərir. Biz ümid edək ki, Ermənistan da real addımlar ataraq bu prosesə töhfə verəcək. İşğal altında olan Azərbaycan kəndlərinin geri qaytarılması, Zəngəzur dəhlizinin açılması, sərhədlərin demokratiyası məsələsi yekunlaşdırılmasının mümkünlüyünə onlar da töhfə verəcəklər. Belə olacağı təqdirdə sülh imzalanacaq. Bunlarla yanaşı İran tərəfi regionda böyük münaqişələrdən qaçınmaq üçün öz töhfələrini verməlidirlər. Təcavüzkar Ermənistanın açıq formada müdafiə etdirilməsi qəbul edilməzdir. İran da anlamalıdır ki, xristian Ermənistanı müdafiə etməkdənsə, müsəlman Azərbaycanla münasibətləri yaxşılaşdırmaq və Azərbaycanla bu münasibətləri davam etdirmək daha məqsədəuyğundur hesab edilir. Eyni zamanda Azərbaycanla iqtisadi dövriyyənin güclənməsi İranın və regionun da maraqlarına xidmət etməkdədir" - deyə o əlavə edib.