Qarabağa Böyük Qayıdışdan, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasından sonra orada azərbaycanlılarla Qarabağ ermənilərinin birgə yaşayışı məsələsi aktual mövzulardan biridir. Hərkəsi düşündürən suallardan biri odur ki, sülh şəraitində birgə yaşayış hansı halda mümkün ola bilər? Əlbəttə biz hər zaman şahidi oluruq ki, Azərbaycan xalqı humanist, sülhsevər bir xalqdır. Bu yaxınlarda BBC News Azərbaycanca Azərbaycanın paytaxtı Bakıda və Ermənistanın paytaxtı İrəvanda bu mövzuda sorğu keçirib. Nəticədə Bakı sakinlərinin cavabları müxtəlif olsa da onların arasında sülh və barışıq tərəfdarları üstünlük təşkil edib. Amma ermənilərin cavabları daha aqressiv olub. Görəsən bitib tükənməyən erməni xisləti bu barışığa imkan verəcəkmi?
Mövzu ilə bağlı Editor.az-a danışan Milli Məclisin deputatı Naqif Həmzəyev Editor.az-a açıqlamasında bildirib ki, 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycan qazandığı möhtəşəm qələbə ilə erməni faşistlərini torpaqlarından qovdu və ərazi bütövlüyünü bərpa etdi:
“Biz qalib gələn tərəf olsaq da hər zaman humanizm nümayiş etdirərək Ermənistana sülh təklifi ilə çıxış edirik, ermənilər isə bunun qarşılığında yeni yaranmış reallıqları qəbul etməli, götürdükləri öhdəlikləri yerinə yetirməlidir. Ancaq çox təəssüf ki, postmünaqişə dönəmində biz dəfələrlə erməni təxribatının şahidi olduq və hər dəfə də onların cavabı Ordumuz tərəfindən layiqincə verildi. Artıq onlar çox gözəl anlayırlar ki, növbəti təxribat , növbəti yanlış addım onlara çox baha başa gələ bilər. Cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında postmünaqişə dönəmində həyata keçirilən daxili və xarici siyasət, Qarabağa qayıdış proqramının sürətlə icra edilməsi, siyasi gedişlər, diplomatik danışıqlar nəticə etibarilə Azərbaycanın prosesləri düzgün idarə etdiyini və üstünlüyünü qoruyub saxladığını ortaya qoydu”.
Millət vəkilinin sözlərinə görə, Azərbaycan ərazisində yaşayan yolunu azmış etnik ermənilər gec-tez azərbaycanlılarla birgə yaşamağa məcburdur:
“Onların başqa çıxış yolu yoxdur. Belə olduqda Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyi də Azərbaycan tərəfindən tam olaraq nəzarətə götürüləcək. Onlar bu reallıq fonunda Azərbaycan pasportu və qanunları çərçivəsində yaşamağa məcbur olacaqlar. Ancaq kimsə bu şərtlərlə yaşamaq istəməsə seçim onundur və Ermənistana qayıda bilər. 1992-ci ilə qədər məhz Azərbaycan ərazisində yaşamış şəxslər, onların övladları və ailəsi araşdırılaraq Qarabağda Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul edib yaşaya biləcəklər. Onların hüquqları və təhlükəsizliyi tam olaraq təmin ediləcək. Düşünürəm ki, biz tərəfdən də heç bir problem olmayacaq. Ancaq qarşı tərəf hansısa təxribatlara əl atarsa, aqressiya nümayiş etdirərsə, Azərbaycan qanunları çərçivəsində lazımi tədbirlər görüləcək. İstənilən halda regionun inkişafı və iqtisadi irəliləmə üçün sülhdən yaxşı yol yoxdur. Biz Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidlərimizin qisasını almışıq və artıq bu narazılığın, aqressiyanın davam etdirilməsinin nə bizə, nə də başqalarına faydası yoxdur. Kifayət qədər şəhid və qazilərimiz var. Şəhidlərə Allahdan rəhmət, qazilərimizə şəfa diləyirik. Hər dəfə bir şəhid xəbəri gəldikdə anaların gözüyaşlı qalır, neçə taleh yarımçıq bitir. Bu baxımdan cənab Prezident İlham Əliyevin sülh təklifi və bu istiqamətdə lazımi addımların atılması ancaq alqışlanmalıdır. Biz sülhü dəstəkləyirik, ancaq qarşı tərəf də buna sadiq qalmalıdır”.
Milli Məclisin deputatı, YAP İdarə Heyətinin üzvü Şahin İsmayılov Editor.az-a bildirib ki, Azərbaycan xalqı möhkəm iradəli, vətənpərvər olduğu qədər müdrik, humanist və sülhsevər xalqdır:
” Dövlətimiz də bütün məsələlərdə humanizm prinsiplərini və beynəlxalq hüququn normalarını üstün tutur. Ümumilikdə Azərbaycan dövləti Qarabağ məsələsində kifayət qədər səbr nümayiş etdirdi, Ermənistan tərəfinə şans verdi. 30 ilə yaxın dövr ərzində onlar bu şansı dəyərləndirmədi. Azərbaycan öz haqqı olanı müharibə yolu ilə aldı. Müharibənin də öz qanunları var. Azərbaycan dövləti bu qanunlardan kənara çıxmayaraq öz torpaqlarını işğaldan azad etdi. İşğala son qoyulması region üçün yeni imkanlar yaratdı. Bu imkanlardan regionun bütün dövlətləri faydalanacaq. Əgər Ermənistan dövlətinin siyasi rəhbərliyi vaxtında onlara verilən şansı düzgün dəyərləndirməyi bacarsaydı, onlar üçün daha yaxşı olardı.
Bildiyimiz kimi, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi 7 dekabr 2021-ci il tarixində Ermənistanın, o cümlədən Ermənistan ərazisində fəaliyyət göstərən və Azərbaycanlıları hədəf alan fərdlər və təşkilatlar tərəfindən irqi nifrətin təşviq etməsini qadağan edən müvəqqəti tədbirlərə dair Azərbaycanın vəsatətini təmin edib. Bundan başqa, məhkəmə 2021-ci il oktyabrın 14-dən 19-dək olan dinləmələrdən sonra əsaslı olaraq Ermənistan tərəfinə azərbaycanlıların insan hüquqlarının pozulmasının qarşısını almaq üçün təcili tədbirlər görməyi tapşırıb. Azərbaycan diplomatiyasının uğurla icra edilməsi nəticəsində bütün dünyaya haqq səsimizi bəyan etmişik. Siyasi oyunlarına görə bu həqiqətləri qəbul etməyənlər də yaxşı bilir ki, biz haqq yolundayıq”.
Millət vəkili qeyd edib ki, Ermənistanın 30 ilə yaxın müddətdə Azərbaycan torpaqlarını işğal altında saxlaması ən çox da özlərinə ziyan gətirib:
” Regionda reallaşdırılan əhəmiyyətli layihələrdən kənarda qalan və iqtisadiyyatı pis vəziyyətdə olan Ermənistan müharibədə uduzaraq çətin vəziyyətə düşdü. Birgəyaşayış məsələsinə gəldikdə burada Ermənistanın siyasi rəhbərliyinin üzərinə böyük yük düşür. Onlar rəhbərliyində durduğu xalqı düzgün maarifləndirməyə borcludur. Onların aqressiyası özlərinə daha çox ziyan gətirəcək. Azərbaycan işğala son qoyduqdan sonra qısa müddət ərzində Qarabağda böyük quruculuq işlərini həyata keçirib. Bu işlər sürətlə davam edir və daha böyük nəticələrin şahidi olacağıq. Müzəffər Ali Baş Komandanın da dediyi kimi, bundan sonra Azərbaycan xalqı müzəffər xalq kimi, qürur hissi ilə yaşayacaq. Regionda Azərbaycanın yaratdığı reallıqları qəbul edən və bununla hesablaşanlar özləri inkişaf üçün fürsət əldə edəcək. Düşmən məkrli siyasətindən əl çəkməli, güclü Azərbaycan dövlətinin diqtəsini vaxtında qəbul etməli və bunun üçün lazım olan bütün addımları atmalıdır”.