Azərbaycan tarixən elm, təhsil və mədəniyyət sahəsindəki uğurları ilə seçilən, dünyaya örnək ölkələr sırasında olub. Azərbaycan dövləti xüsusən elmi-kütləvi, mədəni-maarif, təhsil proqramlarının hazırlanmasına xüsusi diqqət ayırıb. Təhsil proqramları ölkənin güclənməsi baxımından ən vacib faktorlardandır. “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda da qeyd edildiyi kimi, Azərbaycan Respublikasının inkişaf konsepsiyasına uyğun olaraq şəxsə hərtərəfli bilik və bacarıqların verilməsi məqsədilə təhsil sisteminin institusional əsasları, infrastrukturu və insan resursları inkişaf etdirilməlidir. Bu vəzifələrin həyata keçirilməsində, strateji hədəflərə çatmaqda təhsil proqramlarının rolu və əhəmiyyəti danılmazdır.
Mövzu ilə bağlı fikirlərini bölüşən Milli Məclisin deputatı Müşfiq Cəfərov deyib ki, ölkədə son illər təhsil sahəsində gedən inkişaf danılmazdır.
“Doğurdan da, təhsil sistemindəki bir çox problem aradan qalxmaqda davam edir. Lakin cəmiyyətimizin gələcəyi üçün mühüm olan budur ki, təhsil sahəsinin daha da inkişafı baxımdan həllini gözləyən məsələlər kənarda qalmasın. Bu barədə bir neçə təklifim var. Artıq yeni dərs ili başlamaqdadır, hələ məktəblər tam fəaliyyətə başlamasalar da, şəhərlərdə, xüsusilə Bakıda tıxacı hiss etməmək mümkün deyil. Doğrudur, müəyyən pik saatlar var ki, həmin zaman tıxacın qarşısını almaq tam da mümkün deyil. Amma artıq məktəblilərin dərsdən sonra hər hansı kursa, idmana getmələri bir növ şəhərdə tıxac yaradır. Bu eyni zamanda məktəblilərin zehni, fiziki yorğunluğuna da səbəb olur. Digər tərəfdən, övladlarını kənar kurslara aparmaq valideynlərin işinə maneədir. Düşünürəm ki, məktəb daxilində şagirdlərin asudə vaxtlarını keçirə biləcəkləri dərnəklər və hazırlıqlar təşkil edilsə, daha yaxşı olacaq. Bu sahədə müəyyən təcrübə də var. Deyərdim ki, pilot layihə elan edib bir neçə məktəbdən başlansa, uğurlu alınacaq. Təbii ki, bu xidmətlər müəyyən ödənişlə də ola bilər. Çünki valideynlər uşaqlara kifayət qədər vəsait sərf edirlər. Amma bu xidmət məktəb daxilində olsa, valideynlər vaxt itirmədən övladlarını istədikləri məşğələlərlə də təmin edə biləcəklər”, - deputat bildirib.
M.Cəfərov əlavə edib: “Mənim üçün təhsil sahəsində lazımi tədbirlərdən biri də dağlıq rayonlarda dərs təqvimində müəyyən dəyişiklik olunmasıdır. Daşkəsən kimi yüksəklikdə yerləşən rayonlarda qış olduqca sərt keçir və dövlət kifayət qədər vəsait sərf edir ki, istilik sistemi təmin olunsun. Amma yenə də dərs otaqları boş qalır. Çünki ərazidə olan yağıntılar, soyuq hava şəraiti valideynlərin uşaqları dərsə göndərməkdən imtina etmələrinə səbəb olur. Beləliklə, şagirdlər kifayət qədər dərs proqramından geridə qalırlar. Lakin bu müddət yayda əvəzlənsə, daha effektli olacağına əminəm”.
Milli Məclsin deputatı Naqif Həmzəyev isə deyib ki, təhsil sahəsində uğur əldə etməyin, bu sahədə yeniliklərin uğurlu şəkildə tətbiqinin asan olmadığı heç kimə sirr deyil:
"Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra təhsil sahəsində mərhələli şəkildə islahatlar həyata keçirildi. Azərbaycan hökuməti təhsildə uğurlar qazanılmasında çox maraqlıdır. Cənab Prezidentin birbaşa göstərişi, Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə məktəblərin qurulması, yeni məktəblərin inşası, mövcud məktəblərin müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırılması və s. üçün külli miqdarda vəsait xərclənib. Bütün bunlar təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə müsbət təsir göstərir. Eyni zamanda müəllimlərin peşə hazırlıqlarının yaxşılaşdırılması, keyfiyyətinin artırılması üçün də xüsusi layihələrin icrasının şahidi olmuşuq. Düşünürəm ki, bu sahədə işlər sürətlə davam etdirilməlidir. Bacardığımız qədər çalışmalıyıq ki, universitetdə müəllimlik peşəsi üzrə təhsil alan tələbələrin daha yaxşı mütəxəssis olmaları üçün səylərimizi artıraq. İlk növbədə, həm orta məktəblərdə, həm də universitetlərdə savadlı, bilikli kadrların yetişdirilməsi ilə yanaşı, xoşbəxt gənclərin yetişdirilməsinə də fikir verməliyik. Tələbələrin, şagirdlərin sosial həyatlarının olmasına şərait yaratmalı, sağlam həyat tərzinin təbliğinə diqqət etməliyik. Təəssüf ki, orta məktəblərdə xüsusən ibtidai siniflərdə bədən tərbiyəsi dərsləri keçirilmir. Yaxın gələcəkdə bu nöqsan aradan qaldırılmalıdır. Bu, ilk növbədə uşaqların kompüter, telefon asılılığının azalmasına gətirib çıxara, hazırda uşaqların çoxunda problemə çevrilən onurğa, qamət əyriliyini aradan qaldıra, boylarının daha tez uzanmasına yardım edə bilər. Yuxarı sinif şagirdləri üçün də bu təklif keçərlidir. Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən bu işlərə xüsusi vəsaitlər ayrılmalıdır. Xarici ölkələrdə məktəblərarası basketbol, futbol, voleybol və digər idman növləri üzrə yarışların keçirildiyini görürük. Azəbaycanda da bu cür məktəbli idman komandalarının formalaşdırılmasında maraqlı olmalıyıq. Özəl məktəblərdə bu işlər yüksək səviyyədə təşkil edilir. Dövlət məktəblərində isə bu iş bərabər bölünməyib, daha çox tədrisə üstünlük verilib. Bu, yaxın gələcəkdə aradan qaldırılması vacib olan problemlərdən biridir. Valideynlər də bu məsələdə fəallıq göstərməlidirlər. Ənənəvi məktəblərlə idman məktəbləri arasında koordinasiya yaradılmasına çalışmalıyıq".
Deputat bir sıra təkliflər irəli sürüb: "Universitetlərdə hələ də köhnəlmiş ixtisaslar üzrə tədrisin davam etdirilməsi faktları ilə rastlaşırıq. Sovetlər dövründə tədris hansı proqram əsasında keçirilirdisə, hazırda da eyni adda, eyni ixtisasda tədrisin təşkil edildiyini görürük. Bu ixtisası bitirən məzunlar əmək bazarında yer tapa bilmirlər, rəqabətə uduzurlar. Nazirlər Kabineti tərəfindən universitetlərdə tədris edilən ixtisaslar yenidən nəzərdən keçirilməlidir. Yalnız adların dəyişdirilməsi deyil, eyni zamanda həmin ixtisaslar üzrə tədris proqramlarının yenidən tərtibi, müasir dövrün tələblərinə cavab verməsi ən əsas şərtlərdən biridir. Universitetlərdə təkcə tədris deyil, praktiki vərdişlərin də öyrədilməsinə üstünlük verilməlidir. Tələblərimiz yalnız mühazirə otaqlarında yox, laboratoriyalarda da vaxt keçirməlidirlər. Çalışmalıyıq ki, universitetlərimizdə daxili əmək bazarı ilə paralel qlobal əmək bazarı üçün rəqabətədavamlı kadrlar yetişdirilsin. Xüsusilə yüksək balla universitetə qəbul olan tələbələrə diqqət daha da artırılmalıdır. Eyni zamanda universitetlərin ixtisaslar üzrə reytinqləşməsinə də fikir verməliyik. Azərbaycan daxilində bu reytinqlər xüsusi QHT-lər, yaxud münsiflər heyəti tərəfindən formalaşdırılsa, çox yaxşı olar. Məzunların respublika üzrə yekun bal nəticələrinə, o cümlədən əmək bazarında uğur qazanan məzunlara aid reytinqlər hazırlaya bilərik. Bu zaman universitetlər arasında sağlam rəqabət yaranacaq. Belə olan halda iş adamları da universitetlərlə əməkdaşlığa üstünlük verəcəklər. Nəticədə universitetlər dövlət büdcəsindən asılılığı azaltmış olacaqlar. Biznes məkanı ilə universitetlər arasında əlaqələr genişlənəcək, universitetlər ianələr əldə edəcəklər. Bu da arzuolunan haldır. Maddi bazanın güclənməsi xaricdən müəllimlərin dəvət olunmasını da reallaşdıracaq. Bu da öz növbəsində tədrisin keyfiyyətinə çox müsbət təsir göstərəcək. Universitetlərdə "Sabah Qrupları"nın yaradılması çox müsbət addım idi. Bu Qrupların sayı daha da artırılmalıdır. Zamanla universitetlərdəki bütün qrupları "Sabah Qrupları" səviyyəsində tədrisə gətirib çıxarmalıyıq. Artıq 5-10 ildən sonra universitetləri "Sabah Qrupları"na bərabər tədris tam əhatə etməlidir".
N.Həmzəyev deyib ki, Azərbaycanda tələbələrin qarşılaşdıqları ən böyük problem yataqxana problemidir: "Bəzi universitetlərdə dövlət tərəfindən bu problem aradan qaldırılıb. Lakin açıq deyək ki, bu, bütün tələbələri əhatə edə bilmir. Yataqxana problemi həll edilməlidir. Yaxud şərait yaratmalıyıq ki, iş adamları özəl yataqxanalar formalaşdıra bilsinlər. Bu, ailələrin də yükünü azaltmış olar, tələbələrin sosiallaşma problemi də aradan qalxar. Bununla tələbələr həm də tədrisdən sonra asudə vaxtlarını daha yaxşı keçirə biləcəklər. Tələbələrin böyük əksəriyyəti təhsil haqqını, kirayə pulunu ödəyə bilmək üçün işləmək məcburiyyətindədir. Nəticədə, dərslərə ayırmağa az vaxtları qalır. Yataqxana problemi həll olunacağı təqdirdə bu kimi hallar da aradan qaldırılacaq. Ümumilikdə, Azərbaycan hökuməti və Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən mümkün layihələr reallaşdırılır. Hər birimiz aidiyyatı qurumlara dəstək olmalıyıq ki, gələcəyimiz olan şagirdlərin, tələbələrin yetişməsində uğurlu nəticələr əldə edə bilək".